Pantanal

Het herbergt ongekend veel wilde dieren. In een bijzondere fraai landschap. Het is een van de absolute natuurparels in Zuid-Amerika.

Dit gebied kun je relatief eenvoudig bezoeken. Er worden diverse reizen aangeboden met diverse excursies en overnachtingen in speciale ecovriendelijke lodges.

De Pantanal is het grootste moerasgebied ter wereld; zo'n vijf keer zo groot als Nederland. En relatief onbekend. Dit juweel is zijn veel bekendere broertje de Amazone de baas als het gaat om diversiteit aan planten en dieren. Waaronder de jaguar. Tijdens je bezoek kun je veel bezienswaardigheden en attracties ontdekken.

Het immense moerasgebied herbergt talloze bijzondere dieren, met als absoluut hoogtepunt de jaguar. Het dier laat zich hier geregeld zien. Net als veel andere diersoorten, waaronder bijna uitgestorven hyacinthara. Net als de wonderlijke reuzenmiereneter. Als je hier bent voelt dit net een safari is, maar dan anders. Ik ben hier ruim twee weken geweest en keek mijn ogen uit.

De jaguar zien is voor veel mensen het absolute hoogtepunt. En je hebt hier een redelijke kans als je meerdere dagen op een boerderij annex lodge verblijft. Dit zijn boerderijen die verbouwd zijn zodat ze ook toeristen kunnen herbergen. Zoals de beroemde Refúgio Ecológico Caiman, waar een groot project voor jaguars is opgezet om deze dieren te redden. Alsook projecten voor andere dieren. Waar je veel informatie over kunt krijgen. En die je kunt zien.

Andere dieren die je zult zien zijn: capibara (grootste knaagdier ter wereld) en brilkaaimen. Maar je hebt ook kans op de kleine miereneter, tapir, groene anaconda, moerashert, brulaap, gordeldier en talloze soorten vogels, waaronder veel papegaaien, toekans, ibissen en reigers bijvoorbeeld.

Toen ik hier was heb ik in een week tijd zo’n beetje alle dieren gezien. Soms van ver weg, zoals de jaguar en soms van heel dichtbij, zoals de reuzenmiereneter. Je gaat met jeeps op pad, al kun je ook een wandel safari doen. Waarbij je met een gids op pad gaat, die meestal bioloog is. Hij of zij weet extreem veel van de dieren hier alsook van hun gedrag. Waardoor je extra veel te zien krijgt. Daarnaast zijn er nachtsafari’s, waarbij er weer een hele andere wereld open gaat.

Ter illustratie; de Pantanal is negen keer zo groot als het beroemde Okavango-moeras in Botswana. Maar dat is een moerasdelta, terwijl de Pantanal slechts één keer per jaar overstroomt. Feitelijk is de Pantanal dan ook geen moeras, maar een immens overstromingsgebied. Dat twee seizoenen kent, een droog en een nat seizoen.

De Pantanal is een bijzonder gebied, waar boeren en natuurbescherming hand in hand gaan. Althans bij een aantal boeren, bij veel ook niet. Maar door de komst van toeristen, en hun geld, is er een alternatieve geldstroom ontstaan. Waardoor meer en meer boeren de dieren met rust laten. En heeft dit unieke natuurgebied een kans om te overleven.

In april 2018 hebben vertegenwoordigers van Brazilië, Bolivia en Paraguay hun handtekening gezet onder een unieke verklaring. Ze zeggen hierin toe de Pantanal te beschermen én duurzaam om te gaan met het bijzondere natuurgebied. Zodat dit unieke natuurgebied beschermd blijft voor de toekomst. Maar de vraag is of dit ook werkelijk gaat gebeuren.

Jaarlijks valt er hier zo’n 1.500 mm regen, maar het gebied dankt zijn bestaan vooral aan de regendruppels die honderden kilometers verderop vallen. En via de Paraguay-rivier de Pantanal bereiken. Het waterpeil van deze rivier stijgt jaarlijks enkele meters, waardoor graslanden en bossen tijdelijk veranderen in een groot moeras. Compleet met eilandjes, meren en watergangen.

De combinatie van vruchtbare grond, zonlicht en het water zorgt voor veel begroeiing. Wetenschappers hebben in de Pantanal meer dan 3.500 soorten bomen en plantensoorten geteld. In de overstroomde delen staan vooral carana-palmen. De hogere zandgronden herbergen vooral diverse ficussoorten en acuri-palmen.

De planten en bomen trekken op hun beurt weer veel dieren aan. De Pantanal wordt vaak vergeleken met Oost-Afrika, de bakermat van de safari. Volgens hen komen in de Pantanal net zoveel roofdieren, reptielen en grote vogels voor. Alleen het aantal zoogdieren is minder, veel minder. Maar, de Pantanal heeft wel de grootste verzameling krokodilachtigen ter wereld, zo’n tien miljoen …

En alles is hier ‘groot’. Hier leeft het grootste knaagdier ter wereld (de capibara), de grootste papegaai (hyacintara), de grootste ooievaarsoort (jabiroe) en de grootste ottersoort (reuzenotter) en qua formaat de grootste jaguars.

Toepasselijk zijn hier dan ook veel grote boerderijen, fazenda’s genoemd. Hier leven de Pantaneiros, de lokale cowboys. De geharde jongens zorgen voor de vele koeien en paarden die hier worden gehouden. Geregeld brengen ze de dieren naar droge grond met vers gras, wat soms bij hoog water voor hachelijke situaties zorgt. Een ding is duidelijk, hier is de mens te gast.

April tot en met oktober is de beste tijd om naar de Pantanal af te reizen. Maar dan is het ook relatief druk, al valt het wel mee hier. Bij de grote fazenda’s en eco-lodges is het sowieso verstandig vooraf te reserveren.

Wie graag veel vogelsoorten wil zien kan het beste gaan in juli, augustus of september. Van november tot en met maart is het in de Pantanal erg warm. In maart begint het water weer te zakken en worden talloze stukken land weer begaanbaar.

In het regenseizoen zijn veel hotels en fazenda’s dicht. Diverse wegen zijn afgesloten of onbegaanbaar.

Meer informatie: caiman.com.br