Angkor Wat

Angkor is een opvallende versmelting van culturen. Maar het is vooral het ongekroonde overblijfsel van het eens machtige Khmer-rijk. Beroemd vanwege zijn rijke decoraties. De hoofdtempel, Angkor Wat, is het grootste religieuze bouwwerk ter wereld. Dat ook nog eens wordt omgeven door meer tempels van koningen.

In 2020 zijn ritten op een olifant in Angkor officieel verboden. Het was één van de meest populaire excursies in Angkor, maar de Cambodjaanse overheid heeft besloten dat de ritjes dieronvriendelijk zijn. Daarom worden de olifantenritten niet meer aangeboden. En terecht. 

Al jaren probeerden dierenrechtenorganisaties alsook talloze toeristen het verbod te realiseren. En nu dus met succes. De dieren worden opgevangen door Apsara Authority, wat de tempelbeheerder is. De dieren blijven overigens wel gewoon door de tempel lopen, maar dan in vrijheid. Waardoor je nog steeds foto’s van de majestueuze dieren kunt maken bij de tempels.

De tempel Angkor Wat is de absolute trekpleister van Angkor. Deze hindoeïstische tempel, gewijd aan oppergod Vishnoe, omvat meer dan 1 km2 en wordt in zijn eentje beschouwd als het grootste religieuze bouwwerk ter wereld. Als het belangrijkste symbool van Cambodja staat de tempel afgebeeld op de nationale vlag.

Deze tempel werd gebouwd ten tijde van het Khmer-rijk. Dat duurde van 800 tot en met 1450 na Christus. Het was de gewoonte van koningen om tijdens hun heerschappij nieuwe tempels te bouwen voor de god-koning. Om de tempels werden nieuwe steden gesticht. Dit gebeurde vaak op plekken waar de landbouwgrond zeer vruchtbaar was. Zo ook koning Suryavarman II, die een locatie aan de rivier de Siem Reap uitkoos; het tegenwoordige Angkor.

Het gehele tempelcomplex beslaat ongeveer 100 km2. Angkor Wat is de grootste tempel en de absolute trekpleister. Deze tempel vol gedetailleerd beeldhouwwerk beslaat alleen al ruim 1 km2. Volgens wetenschappers is hij gebouwd tussen 1113 en 1150. Dit was tijdens de regeerperiode van Suryavarman II. Volgens onderzoekers moeten duizenden mensen hebben gewerkt aan de tempel. Waarbij ook olifanten werden ingezet om de massieve stenen blokken te verplaatsen.

De cijfers van deze tempel zijn indrukwekkend. Hij is in etages gebouwd. De onderste etage meet 187 bij 215 meter en is 3,2 meter hoog. De middelste etage meet 100 bij 115 meter en is 6,4 meter hoog. Terwijl de bovenste etage 75 bij 73 meter meet en 12,8 meter hoog is. Door de hoofdtoren van 42 meter ligt het hoogste punt van de tempel op 65 meter. Deze grote toren geldt als het huis van de Hindoe goden, de 4 omringende torens staan voor de oceanen en continenten.

Angkor Thom is de antieke hoofdstad van Angkor. Khmerkoning Jayavarman VII bouwde de nieuwe hoofdstad na zijn machtsovername in 1177. Onder meer om zijn overwinning op het Champa-rijk te vieren. De stad is tevens de laatste grote stad van het Khmer-rijk. Hier is een aantal beroemde tempels te vinden.

Bij zowel de Noord- als Zuidpoort kun je imposante beelden van goden en demonen zien, die de Straat der Reuzen wordt genoemd. De poorten zijn beroemd vanwege de gezichten die in het bouwwerk te zien zijn. Ze kijken naar alle windrichtingen. Om de stad loopt een 100 meter brede gracht, inclusief de gracht is Angkor Thom bijna 9 km2 groot.

De tempel van Ta Prohm is bekend geworden door films als Tomb Raider. Hier groeien wurgvijgen vrijelijk tussen de eeuwenoude stenen en balanceert de natuur tussen vernietiging en behoud. Sommige delen van het tempelcomplex zijn ondoordringbaar en andere delen zijn alleen toegankelijk via smalle doorgangen. Zaklantaarn en kompas zijn niet overbodig bij dit avontuur, maar je kunt natuurlijk ook gewoon een gids huren.

De Bayon Tempel ligt in het hart van Angkor Thom. Deze tempel werd speciaal voor Jayavarman VII gebouwd. Het is een mengsel van boeddhisme en hindoeïsme, in de tempel zijn afbeeldingen van beide godsdiensten te vinden. In tegenstelling tot de meeste heiligdommen in Angkor is de Bayon rond. Opmerkelijk is ook dat hij niet door een muur wordt omringd, maar door open zuilengangen. 

Door restauratie zijn bijna 40 torens weer opgebouwd. Geleerden denken dat het gebouw ooit 49 of 54 torens had. Door zijn uitbundige beeldhouwwerk wordt deze tempel beschouwd als één van de meest belangrijke van Angkor. Op de torens zijn bijvoorbeeld 200 gezichten van Amoghapasha Lokeshvara gehouwen, een god van het Boeddhisme.

De Baphuo Ttempel ligt in het noordwesten van Angkor Thom. Deze tempel werd rond 1150 na Chr. gebouwd en omvat drie terrassen. Koning Udayadityavarman II droeg de tempel op aan de Hindu-god Shiva. In de 20e eeuw was een groot deel van de tempel ingestort. Rond 1960 werd een eerste poging voor restauratie gedaan, maar het Khmer-regime stond verdere bouw niet toe. In 1996 werd een tweede poging gedaan. Inmiddels staan delen weer, maar archeologen hebben niet van alle stenen de exacte locatie. Dus sommige delen kunnen simpelweg niet worden hersteld.

De onafgemaakte tempel Ta Keo is één van de grote raadsels in Angkor. Hij werd rond het jaar 1000 gebouwd door Jayavarman V. De tempel in Angkor Thom telt diverse versierselen, maar het merendeel is nooit afgemaakt. Wetenschappers weten niet waarom de makers hun werk niet hebben afgemaakt. Deze piramidevormige tempel is van zandsteen gebouwd en telt vijf etages. Ta Keo is 22 meter hoog.

De Phimeanakas Tempel in Angkor Thom werd rond 962 gebouwd door koning Rajendravarman. In de relatief onbekende Khleang-stijl. Later werd deze tempel herbouwd door Suryavarman II, maar nu in de Hindu-stijl. Een deel van de tempel is voorgoed ten onder gegaan. Volgens archeologen heeft op het pyramide-achtige bouwwerk nog een toren gestaan.

Het indrukwekkende Olifantenterras in Angkor Thom werd door Jayavarman VII gebouwd. Het is 350 meter lang en 14 meter breed. Vanaf hier zag vroeger de koninklijke familie de processies, parades en spelen. Het terras is versierd zowel beelden als reliëfs van olifanten (en hun mahouts), maar ook leeuwen en garuda’s (mythische vogel). Naast de hoofdgangen zijn er ook talloze smalle gangen te bewonderen. Door erosie zijn niet alle afbeeldingen goed te zien.

Dit opvallende terras van 7 meter hoog stamt uit de 12e eeuw. De naam komt van een beeld waarvan lang werd gedacht dat het een melaatse koning voorstelt. Door erosie was het beeld erg aangetast, wat mogelijk een verklaring voor de naam kan zijn. Tegenwoordig weten de geleerden dat het Yama moet zijn, de god die rechtspreekt over de doden. Het beeld is tegenwoordig een kopie, het origineel staat in het museum van Phnom Penh. Het terras heeft opvallende dubbele muren, met veel basreliëfs. Jayavarman VII liet dit terras bouwen; zo rond 1200 na Chr.

De Preah Khan Tempel ligt ver van de toeristische paden. Koning Jayavarman VII liet deze boeddhistische tempel in 1191 voor zijn vader Dharanindra bouwen. Het is één van de weinige tempels die er nog bij liggen zoals ze zijn gevonden. Daarom ziet Preah Khan er nog vrijwel hetzelfde uit als in 1860, toen de Fransman Henri Mouhot Angkor de overblijfselen in het landschap herkende. Hier is het gevecht tussen het menselijke bouwwerk en de natuur zichtbaar. Struiken en bomen houden de muren in een wurggreep. Overal kronkelen wortels. Het gehele complex is 800 bij 700 meter groot, waardoor het feitelijk een stad was. Hier zijn nog 72 garuda’s (mythische vogels) te zien en andere intacte basreliëfs.

De Banteay Kdei Tempel werd ook door Jayavarman VII in boeddhistische stijl gebouwd. Al is het ook nu nog onbekend aan wie de tempel is opgedragen. Dit omdat de tempel geen inscripties heeft. De Banteay Kdei ligt ten oosten van Angkor Thom en werd aan het einde van de 12e eeuw gebouwd. Bijzonder is dat deze tempel van inferieure kwaliteit is. Zowel de bouw laat fouten zien, maar ook het zandsteen is niet de beste kwaliteit. Bij de ingang zijn garuda’s (mythische vogels) te zien. Volgens archeologen werd het kunstmatige meer tegenover de Banteay Kdei door de koninklijke familie onder meer gebruikt voor rituele baden.

De Banteay Samre Tempel is door Suryavarman II gebouwd in de 12e eeuw. Het is een Hindu-tempel die de typerende Angkot Wat-stijl laat zien. De tempel is vooral beroemd om zijn basreliëfs van Vishnoe als maker van de wereld. De naam komt van de Samre, een volk van onbekende origine. Ze leefden aan de voet van de nabije Kulen-heuvels. Het tempelcomplex heeft een centrale tempel en kent twee bibliotheken. Met name de zuidelijke is goed bewaard gebleven. De Banteay Samre wordt omringd door twee concentrische muren. De tempel ligt zo’n 20 kilometer van Angkor Wat en is rustiger dan veel anderen.

De Banteay Srei Tempel is beroemd om zijn wandversierselen, die worden gerekend tot de beste voorbeelden van klassieke Khmer-architectuur. In het roze zandsteen zijn talloze gedetailleerde basreliëfs gemaakt. En dat al uit 967 na Chr., wat archeologen heeft verbaasd. Opmerkelijk is daarnaast dat dit de enige tempel is die niet door een koning is gemaakt, maar door een dienaar met de naam Yajnavaraha. Deze tempel ligt 25 kilometer van Angkor Wat en Angkor Thom, maar is door zijn reliëfs en ligging zeer bijzonder.

Kobal Spien is relatief onbekend, maar had voor de bewoners destijds een heilige betekenis. Pas recent hebben satellietbeelden zichtbaar gemaakt dat watermanagement essentieel was voor iedereen die in en rond Angkor leefde. In Kobal Spien zijn midden in de jungle veel bewerkte stenen te zien in de rivier, die voor de goden Shiva en Rama werden gemaakt. Ook zijn hier in de rotsen diverse boeddha-afbeeldingen te vinden. Veel gezichten van de beelden zijn verminkt of verwijderd. Volgens de lokale bevolking hebben volgelingen van Pol Pot dit op hun geweten.

De drijvende vissersdorpen in het Tonlé Sap-meer zijn al decennialang populair bij toeristen. Hier is het dagelijkse leven van de vissers te zien in een meer dan indrukwekkende omgeving. Maar door het toerisme is veel glans verloren gegaan. Chong Kneas is vaak vol met toeristen en verdrinkt bijna in de stands met prullaria. Wie een authentieker dorp zoekt kan beter 25 kilometer verder door varen naar Kompong Phluk.

Op het complex van Angkor zijn talloze plekken om de zonsopgang en zonsondergang op gepaste wijze te ervaren. De meest populaire plek (en drukste) is voor de grachten van Angkor Wat, maar ook Angkor Thom is geliefd. Net als de heuvel waar Phnom Bakheng op staat. Wie meer dan één dag gaat, kan verschillende plekken proberen. En wie echt wil genieten neemt een snack en een drankje mee.

Je kunt zelf een tuktuk huren, maar het kan ook met chauffeur. Zodat je rustig om je heen kunt kijken. Ga lekker een dag met de tuktuk op pad zodat je extra veel ziet. Bij de diverse ingangen van Angkor zie je tuktuks staan. Onderhandel over de prijs, al is het opvallend goedkoop. En betaal pas na afloop.

Zowel in Angkor Wat als sommige hotels worden geregeld kleurrijke dansshows opgevoerd. De lokale bevolking probeert zo de Khmer-dans in stand te houden, die al eeuwenlang bestaat. De dansen gaan meestal over mythische vertellingen, maar ook over het dagelijkse leven zoals zich dat ooit in Angkor heeft afgespeeld. Ga eens kijken, het is een interessante invulling van de avond.

Een van de meest bijzondere tours is de tempels per luchtballon te zien. Je vliegt dan op zo’n 800 meter van Angkor. Zodat je het complex ziet zoals een vogel doet. En dat is zeer indrukwekkend. Vraag ter plekke of er vluchten mogelijk zijn.

Sinds eind 2007 is het mogelijk de tempel ook ’s nachts te bezoeken. Of althans om de tempel in kunstlicht te zien. Op vaste tijden worden de belangrijkste onderdelen van de tempel fel verlicht. Niet iedereen vindt dit de juiste manier, maar die keuze kun je zelf maken. Vraag ter plekke naar de mogelijkheden tijdens jouw bezoek.

Een van de beste manieren om Angkor Wat en omgeving te ontdekken is per fiets. Je kunt ter plekke een fiets huren. Zorg wel dat er een goed slot op zit, zodat je de fiets even kunt stallen om bijvoorbeeld foto’s te maken.

De stad en alles eromheen is door de eeuwen heen zo goed als verloren gegaan. Dit omdat de meeste huizen en andere gebouwen gemaakt waren van hout. De tempels moesten de tand destijds doorstaan en werden daarom gemaakt van zandsteen. Wat dus heeft gewerkt.

In de jaren erop bouwden talloze andere koningen ook tempels rond Angkor Wat. Zoals het veel minder bekende Angkor Thom, gebouwd door Jayavarman VII (1181-1201). Hij liet in het centrum ervan de Bayon bouwen, het meest complexe en tevens meest mysterieuze gebouw van Angkor. Deze tempelberg van steen verrees aan het begin van de 13e eeuw. Maar dit gebouw werd vaak herbouwd en aangepast, waardoor een woud aan torens ontstond.

Angkor ging uiteindelijk ten onder. Wetenschappers hebben verschillende theorieën over de oorzaak daarvan. Een daarvan is dat de continue plunderingen door het koninkrijk Ayutthaya, dat tegenwoordig Thailand heet, de ondergang betekende. Halverwege de 15e eeuw was de situatie te gevaarlijk geworden, waardoor de bevolking verhuisde naar het gebied rondom het huidige Phnom-Penh. En Angkor raakte in de vergetelheid, slechts enkele monniken bleven achter. Langzaam heroverde de natuur het gebied; de jungle overwoekerde langzaam de tempels.

Een andere theorie is dat de stad letterlijk uit zijn voegen groeide en ten onder ging aan overbevolking. Door het toenemende aantal mensen raakte het voedsel langzaam op. De landbouw kon niet alle hongerige monden meer voeden, waardoor veel mensen weg trokken. En de stad uiteindelijk haar status kwijt raakte.

Ondanks dat veel verhalen over Angkor het Westen bereikten, stuitte pas rond 1900 een expeditie onder leiding van Franse naturalist Henri Mouhot op het complex. En dat terwijl ze op zoek waren naar onbekende dieren. Archeologen zijn vervolgens decennialang bezig geweest de betekenis ervan te onderzoeken.

Desondanks is het precieze doel van Angkor Wat niet duidelijk. De meeste geleerden en volgelingen menen dat de tempel uiteindelijk een mausoleum was voor Suryavaman. Het gebouw ligt naar het westen toe, wat meestal bij een grafmonument is. Aan de versieringen is duidelijk te zien dat Suryavarman II het gebouw wijdde aan de god Vishnu. Vishnu wordt vaker met de westelijke windrichting in verbinding gebracht.

Recente NASA-beelden tonen aan dat deze stad ooit een omvang van zo’n 1.000 km2 moet hebben gehad. Ook werd een immens irrigatiesysteem zichtbaar. Rondom de tempel Angkor Wat ligt een 200 meter brede gracht waarin trappen naar het water zitten. Daaromheen lag de oude stad Angkor, die ooit het centrale punt was van het Khmer-rijk.

Het droge seizoen begint in november en eindigt in februari. Dan is het hier relatief koel en droog. Maar ook erg druk. Tussen maart en mei is het ondraaglijk heet. April tot en met oktober is het laagseizoen, maar het kan dan ook geregeld regenen. Daarnaast is de luchtvochtigheid dan hoger dan in het rest van het jaar, waardoor het erg klam aanvoelt.

Deze attractie wordt veelal druk bezocht, zeker in het hoogseizoen, maar laat je daar vooral niet door afschrikken. Een reis door Cambodja is niet compleet zonder een bezoek aan Angkor. Tussen 07.00 en 09.00 uur is het minder druk, dus perfect voor je bezoek. Net als rond het middaguur al is het dan wel erg warm vaak.

Je kunt entreetickets kopen voor één of meerdere dagen. Let er wel op dat je je ticket altijd bij je hebt, je kunt erop gecontroleerd worden. Op het betreden van het complex zonder kaartje staat een fikse boete.