blijf op de hoogte!

blijf op de hoogte!

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Komodovaraan

Grootste hagedis ter wereld. En dodelijk...

De Komodovaraan is immens groot en een levende herinnering aan de tijd van de dinosauriërs. Ze kunnen wel bijna twee meter groot worden en zijn nergens bang voor. Deze machtige dieren leven slechts op een klein deel van de wereld. Ze komen alleen voor op Komodo Eilanden in Indonesië.

Dit is een zelfs voor de mens gevaarlijke alleseter. Met twee sterke wapens. Om levende dieren te vangen hoeft hij zijn prooi slechts kort te bijten. Zijn gif doet de rest, de prooi sterft in korte tijd daarna. Waarna hij het bijna dode dier (of het karkas) alleen maar hoeft te ‘ruiken’...

De dieren hebben het geluk gehad dat hun huid ongeschikt is om tasjes of schoenen van te maken. Wetenschappers denken dat ze anders allang zouden zijn uitgeroeid. Desondanks nam hun aantal in de afgelopen eeuw snel af. Mede daarom zijn de grote eilanden Komodo, Rinca en Padar sinds 1980 beschermd.

Uitsterven Padar

Ondanks het uitroepen van het Komodo Nationaal Park zijn de dieren nog niet volledig beschermd. Zo stierf recent de Komodovaraan uit op het naastgelegen eiland Padar. Volgens geleerden heeft dit verschillende oorzaken, die indirect grote gevolgen voor de dieren hebben.

Illegale landbouw en boskap verdringen de dieren, terwijl de illegale stroperij van herten de varanen deed verhongeren. Deze dieren zijn één van de voornaamste prooidieren van de reptielen. Ook vormen verwilderde honden een probleem. Zij jagen ook op het schaarse wild, maar lusten ook de eieren van de varaan.

Een Komodovaraan op Komodo. ©Corno van den Berg

Flores

Overigens leven er op het eiland Flores, dus buiten het nationaal park, ook nog enkele tientallen Komodovaranen. Ook nu nog zijn de dieren op het eiland Flores zo goed als vogelvrij. Dit deel hoort niet bij het nationaal park en het omkappen van bos en de stroperij hebben er al voor gezorgd dat in een gebied van 150 kilometer geen varanen meer voorkomen.

De regering heeft de dorpelingen op de diverse eilanden gedwongen hun landbouwgronden in te ruilen voor de visvangst. Wat nieuwe problemen met zich mee brengt. Hier wordt bijvoorbeeld al jaren met dynamiet gevist. En met cyanide. Met verwoestende effecten voor de visstand en het koraal.

Daarnaast komt op sommige plekken overbevissing voor, terwijl voor de vangst van schelpdieren massaal koraal wordt vernield. Parkwachters van Komodo NP hebben dan ook de taak niet alleen op het land, maar ook op zee te surveilleren. Maar het gebied is immens groot, dus makkelijk is het niet.

Een komodovaraan met zijn prooi. ©Corno van den Berg

Bijvoeren

Om de toeristen de garantie te geven dat ze Komodovaranen zouden zien, werden ze lange tijd bijgevoerd. Bijvoorbeeld met dode geiten. Wat spectaculaire beelden opleverde. Maar de dieren verloren hun jachtgedrag, waardoor sommigen uiteindelijk zelfs een hongerdood stierven, toen er een tijdje wat minder toeristen kwamen. Sinds 1998 is het voeren door de overheid verboden.

Bacteriën versus gif

Lang hebben wetenschappers gedacht dat Komodovaranen bacteriën in hun bek hadden die dodelijk zijn voor veel dieren, maar ook mensen. Onderzoek in mei 2009 geeft een nieuwere visie. De beet van een Komodovaraan is dodelijk vanwege gifklieren in de mond van het dier. Dat heeft de Australische wetenschapper Bryan Fry ontdekt. Volgens hem beschikken de dieren over heuse gifklieren, net als diverse slangensoorten. Het gif dat door die klieren wordt geproduceerd, brengt eerst een prooi van de varaan in een shocktoestand. Ook leidt het ertoe dat het bloed van het slachtoffer harder gaat stromen en niet meer stolt.

Een Komodovaraan met man op het eiland Komodo. ©Corno van den Berg

Menselijke slachtoffers

Het gif van de Komodovaraan is ook dodelijk voor mensen. Exacte cijfers zijn er niet, maar enkele doden zijn wel bekend. In maart 2009 werd een visserman gegrepen. Hij overleed op weg naar het ziekenhuis. In 2006 werd er in Kampung Komodo, het enige dorpje op het eiland Komodo, een 8-jarig jongetje plotseling gebeten door een varaan. Hij overleed voordat de bewoners hem antiserum hadden kunnen geven. Sindsdien heeft het dorp een hek dat de dieren buiten moet houden.
Verwilderde dieren

De lijst waar de Komodovaraan op jaagt is lang. Een deel daarvan komt hier niet van nature voor, maar is verwilderd. Zoals paarden die ooit door de sultan van Birma op het eiland Rinca werden losgelaten. Slechts enkelen daarvan lopen er nu nog. Op alle eilanden komen daarnaast verwilderde katten, honden en geiten voor. Die allemaal op het menu van de varaan staan. Hij jaagt vanuit een hinderlaag om ze te bijten, waarna zijn gif de rest doet.

Beste plek om de komodovaraan te zien